Τα μάτια μας είναι τα πιο πολύτιμα αισθητήρια όργανά μας. Για την ακρίβεια είναι η πόρτα που μας επιτρέπει να αντιληφθούμε τον φυσικό κόσμο των αισθήσεων, να απολαύσουμε τα υπέροχα χρώματα της φύσης, να βλέπουμε τα αγαπημένα μας πρόσωπα.
Τα μάτια μας επίσης μας επιτρέπουν να δείχνουμε τα συναισθήματά μας. Τα μάτια χαμογελούν, χαίρονται, θυμώνουν, ψυχραίνονται, νιώθουν ενοχή και φυσικά δακρύζουν.
Για την ακρίβεια είναι το μοναδικό αισθητήριο όργανο το οποίο δεν μας δίνει απλά πληροφορίες από τον έξω κόσμο προς εμάς, αλλά προβάλλει και τις δικές μας πληροφορίες στον έξω κόσμο.
Λέγεται μάλιστα οτι τα μάτια δεν λένε ποτέ ψέματα. Ενώ το υπόλοιπο σώμα μας, η φωνή μας, η σκέψη μας, μπορούν να πουν ψέματα, τα μάτια δεν μπορούν να ελεγχθούν από την προσωπικότητά μας και ως εκ τούτου αυτά δεν μπορούν να προσποιηθούν.
Συνεχίζοντας, τα μάτια μας είναι το μοναδικό μέρος του εγκεφάλου μας το οποίο είναι εκτεθειμένο στο εξωτερικό περιβάλλον, έχουν τα πιο γρήγορα αντανακλαστικά αυτοπροστασίας, είναι το πιο εύχρηστο αισθητήριο όργανο και εν τέλλει είναι αυτό που μπορεί να νοσήσει περισσότερο.
Αυτός είναι και ο λόγος που η ιατρική επιστήμη έχει ασχοληθεί με αυτά περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο αισθητήριο όργανο.
Πνευματική προσέγγιση της πάθησης
Πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση των επιστημονικά τεκμηριωμένων αιτιών που ασθενούν τα μάτια μας, ας κάνουμε μια πρώτη πνευματική προσέγγιση στην βαθύτερη αιτία του προβλήματος
Φαίνεται οτι η κυριότερη αποδεκτή αιτία για την πάθηση των ματιών, είναι η προβληματική αντίληψη της πραγματικότητας.
Όταν λοιπόν το άτομο αδυνατεί να δει την πραγματικότητα ή έχει εκπαιδευτεί με τέτοιο τρόπο ώστε να τη διαστρεβλώνει, τότε αναπτύσσονται τα γνωστα σε όλους μυωπία - προεσβυωπία κ.λ.π.
Η επιστήμη σήμερα λέει οτι μια πολύ σημαντική αιτία των οφθαλμολογικών προβλημάτων, προκαλείται από την υπερβολική χρήση της τηλεόρασης ή του υπολογιστή (τα τελευταία 15 χρόνια). Η αλήθεια φυσικά είναι οτι από την ανακάλυψη της τηλεόρασης και ακόμα περισσότερο από την ανακάλυψη και ευρέα διάδοση του οικιακού υπολογιστή, τα προβλήματα στην όραση έχουν αυξηθεί δραματικά.
Μήπως λοιπόν αυτά θα έπρεπε να μας προβληματίσει, σύμφωνα με την παραπάνω διαπίστωση, πόσο πραγματικά διαστρεβλώνεται η πραγματικότητα διαμέσου της τηλεόρασης ή του υπολογιστή;
Η πνευματική επιστήμη λοιπόν μας λέει οτι όσο πιο έντονη είναι η πάθηση, τόσο πιο έντονη είναι η διαστρέβλωση της πραγματικότητας.
Μάλιστα, κάποιοι, έχουν προχωρήσει και σε ανάλυση ξεχωριστά της κάθε πάθησης ως προς την πνευματική αιτία, η οποία είναι απλή στην κατανόηση.
Μυωπία:
Το άτομο φοβάται το μέλλον και διστάζει να το κοιτάξει.
Αυτός είναι ο λόγος που συνήθως η μυωπία εμφανίζεται περισσότερα σε μικρές ηλικίες.
Πρεσβυωπία:
Το άτομο αποφεύγει να δει τα τωρινά του προβλήματα και εστιάζει την προσοχή του μακριά από τον εαυτό του και τα προβλήματά του.
Αυτός είναι συνήθως και ο λόγος που η πάθηση αυτή εμφανίζεται κοντά στη μέση ηλικία και όσο πιο έντονη είναι η λεγόμενη "κρίση της μέσης ηλικίας", τόσο πιο έντονα εκδηλώνεται και η πάθηση.
Από τον παραπάνω απλό τρόπο εξήγησης μπορεί να κατανοηθεί και η επεξήγηση όλων των άλλων παθήσεων.
Επιστημονική προσέγγιση της πάθησης
Μυωπία
H μυωπία είναι η πιο συχνή διαθλαστική ανωμαλία των οφθαλμών. Στον φυσιολογικό οφθαλμό, το φως που εισέρχεται εστιάζεται πάνω στον αμφιβληστροειδή (τον φωτοευαίσθητο χιτώνα του οφθαλμού). Στην μυωπία, το φως εστιάζεται σε ένα σημείο πριν φτάσει στον αμφιβληστροειδή. Όσο πιο πολύ απέχει το σημείο αυτό από τον αμφιβληστροειδή, τόσο πιο μεγάλη είναι η μυωπία και τόσο πιο θολά βλέπουμε.
Η μυωπία οφείλεται στο ότι η διαθλαστική ισχύς του οφθαλμού είναι πολύ δυνατή σε σχέση με το μήκος του. Έτσι η μυωπία διακρίνεται σε δύο κύριες κατηγορίες, την διαθλαστική (όταν το μήκος του οφθαλμού είναι κανονικό αλλά η ισχύς του πολύ μεγάλη) και αξονική (όταν η ισχύς του οφθαλμού είναι κανονική αλλά το μήκος του πολύ μεγάλο). Στην πράξη η μυωπία κάποιου ατόμου είναι συνήθως συνδυασμός και των δύο παραπάνω κατηγοριών.
Οι λόγοι εμφάνισης και ανάπτυξης της μυωπίας είναι ποικίλοι. Ενοχοποιούνται και κληρονομικοί παράγοντες που έχουν σχέση με την ανάπτυξη των οφθαλμών και περιβαλλοντικοί, με τη μορφή της υπερβολικής κοντινής εργασίας. Ειδικά σήμερα λοιπόν, που το διάβασμα και η εργασία στον υπολογιστή είναι απαραίτητη καθημερινότητα, η σωστή θέση του σώματος και της κεφαλής και τα συχνά διαλείμματα για την αποφυγή της κοπιωπίας κρίνονται απαραίτητα.
Στις μεγάλες μυωπίες (συνήθως από 8 διοπτρίες και άνω) υπάρχει ο κίνδυνος, λόγω του αυξημένου μήκους του οφθαλμού, να συμβεί αποκόλληση του υαλοειδούς ή του αμφιβληστροειδούς. Γι'αυτό τον λόγο, τα άτομα με μεγάλη μυωπία πρέπει να υποβάλλονται τακτικά σε βυθοσκόπηση, εξέταση δηλαδή του βυθού του οφθαλμού.
Νυχτερινή μυωπία ονομάζεται η μείωση της ευκρίνειας της όρασης που συμβαίνει τις απογευματινές και τις βραδινές ώρες. Είναι απόλυτα φυσιολογικό φαινόμενο που οφείλεται στον χαμηλό φωτισμό και στην αύξηση της διαμέτρου της κόρης, που οδηγεί σε αυξημένη σφαιρική εκτροπή.
Πρεσβυωπία
Η πρεσβυωπία αποτελεί το συχνότερο πρόβλημα όρασης στα άτομα μέσης ηλικίας. Παρουσιάζεται σε όλους τους ανθρώπους μετά την ηλικία των 40-45 ετών ως αδυναμία εστίασης σε κοντινά αντικείμενα και εύκολης κόπωσης μετά από διάβασμα, ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχει καλός φωτισμός.
Το γιατί εμφανίζεται η πρεσβυωπία δεν είναι ακόμα απόλυτα εξακριβωμένο. Θεωρείται ότι οφείλεται σε προοδευτική απώλεια της ελαστικότητας του κρυσταλλοειδούς φακού του ματιού, αλλά και στην αύξηση της διαμέτρου του με την ηλικία - δύο διαταραχές που σταδιακά μειώνουν την ικανότητα προσαρμογής και εστίασης μεταξύ μακρινών και κοντινών αντικειμένων.
Η πρεσβυωπία παρουσιάζεται σε όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα από το φύλο τους και από το αν παρουσιάζουν άλλες διαθλαστικές ανωμαλίες (λ.χ. μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμό ή εμμετρωπία). Ωστόσο, σε όσους έχουν υπερμετρωπία ή μυωπία, η εμφάνιση της πρεσβυωπίας συμβαίνει νωρίτερα, συνήθως μετά την ηλικία των 35 ετών.
Υπερμετρωπία
Η υπερμετρωπία μπορεί να θεωρηθεί ως το οπτικά αντίθετο φαινόμενο της μυωπίας αλλά έχει διαφορετικά συμπτώματα και αντιμετώπιση.
Στον φυσιολογικό οφθαλμό, το φως που εισέρχεται εστιάζεται πάνω στον αμφιβληστροειδή (τον φωτοευαίσθητο χιτώνα του οφθαλμού). Στην υπερμετρωπία, το φως εστιάζεται σε ένα σημείο πίσω από τον αμφιβληστροειδή. Όσο πιο πολύ απέχει το σημείο αυτό από τον αμφιβληστροειδή, τόσο πιο μεγάλη είναι η υπερμετρωπία.
Αντίθετα όμως με την μυωπία που πάντα οδηγεί σε θολή όραση, αν η υπερμετρωπία δεν είναι πολύ μεγάλη και ο υπερμέτρωπας είναι νέος με μεγάλο εύρος προσαρμογής, η λειτουργία που κρυσταλλοειδούς φακού αντισταθμίζει ολικά η μερικά την υπερμετρωπία. Θολή όραση στην υπερμετρωπία έχουμε συνεπώς σε νέα άτομα σε μεγάλες υπερμετρωπίες, ενώ σε μέσης ηλικίας ή ηλικιωμένα άτομα έχουμε θολή όραση και με μικρότερους βαθμούς υπερμετρωπίας λόγω μείωσης της λειτουργίας της προσαρμογής. Κοινά όμως συμπτώματα σε όλους τους υπερμέτρωπες είναι η κοπιωπία λόγω της συνεχούς λειτουργίας της προσαρμογής.
Η υπερμετρωπία οφείλεται στο ότι η διαθλαστική ισχύς του οφθαλμού είναι πολύ μικρή σε σχέση με το μήκος του. Έτσι η υπερμετρωπία διακρίνεται σε δύο κύριες κατηγορίες, την διαθλαστική (όταν το μήκος του οφθαλμού είναι κανονικό αλλά η ισχύς του πολύ μικρή) και αξονική (όταν η ισχύς του οφθαλμού είναι κανονική αλλά το μήκος του πολύ μικρό). Στην πράξη η υπερμετρωπία κάποιου ατόμου είναι συνήθως συνδυασμός και των δύο παραπάνω κατηγοριών.
Μικροί βαθμοί υπερμετρωπίας είναι φυσιολογικοί, ενώ μεγάλη μπορεί να οφείλονται σε ατελή ανάπτυξη των οφθαλμών. Στα παιδιά , η μεγάλη υπερμετρωπία πρέπει να ελέγχεται γιατί μπορεί να οδηγήσει σε συγκλίνοντα στραβισμό Υπερμετρωπία έχουμε ακόμα στις περισσότερες περιπτώσεις αφακίας, όταν αφαιρείται ο κρυσταλλοειδής φακός του οφθαλμού και δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τεχνητό.
Αστιγματισμός
Ο αστιγματισμός οφείλεται σε διαφορετική διαθλαστική ισχύ του οφθαλμού στους διάφορους μεσημβρινούς του. Κυρίως οφείλεται σε διαφορετική καμπυλότητα του κερατοειδούς στους διάφορους μεσημβρινούς αλλά συμμετέχει σε ένα ποσοστό και ο κρυσταλλοειδής φακός. Οπτικά, το φαινόμενο αυτό έχει ως αποτέλεσμα το φως που μπαίνει στον οφθαλμό να σχηματίζει αντί για μια εστία δύο εστιακές γραμμές. Όσο πιο πολύ απέχουν μεταξύ τους αυτές οι γραμμές, τόσο πιο μεγάλος είναι ο αστιγματισμός.
Ο αστιγματισμός μπορεί να διαιρεθεί στις παρακάτω κατηγορίες:
Απλός μυωπικός αστιγματισμός όταν η μια εστιακή γραμμή βρίσκεται πάνω στον αμφιβληστροειδή και η άλλη μπροστά από αυτόν (μυωπική)
Σύνθετος μυωπικός αστιγματισμός όταν και οι δύο εστιακές γραμμές βρίσκονται μπροστά από τον αμφιβληστροειδή.
Απλός υπερμετρωπικός αστιγματισμός όταν η μια εστιακή γραμμή βρίσκεται πάνω στον αμφιβληστροειδή και η άλλη πίσω από αυτόν (υπερμετρωπική)
Σύνθετος υπερμετρωπικός αστιγματισμός όταν και οι δύο εστιακές γραμμές βρίσκονται πίσω από τον αμφιβληστροειδή.
Μικτός αστιγματισμός όταν η μια εστιακή γραμμή βρίσκεται μπροστά από τον αμφιβληστροειδή και η άλλη πίσω από αυτόν. Σ'αυτήν την περίπτωση συνεπώς ο οφθαλμός είναι μυωπικός στον ένα μεσημβρινό και υπερμετρωπικός στον άλλο.
Καθώς η οφθαλμός λοιπόν έχει διαφορετική ισχύ στους μεσημβρινούς του, μπορούμε να εντοπίσουμε τους μεσημβρινούς με την μεγαλύτερη και την λιγότερη διαθλαστική ισχύ και να ορίσουμε έναν άξονα, αρνητικό ή θετικό, ο οποίος είναι κάθετος στην αντίστοιχη διαθλαστική ισχύ. Συνεπώς μπορούμε να διακρίνουμε τον αστιγματισμό ως εξής:
Σύμφωνα με τον κανόνα αν ο πιο ισχυρός διαθλαστικός μεσημβρινός είναι ο κάθετος ή γύρω από τον κάθετο.
Παρά τον κανόνα αν ο πιο ισχυρός διαθλαστικός μεσημβρινός είναι ο οριζόντιος ή γύρω από τον οριζόντιο.
Πλάγιος αν ο πιο ισχυρός διαθλαστικός μεσημβρινός είναι στις 45 ή 135 μοίρες ή γύρω από αυτές.
Μια άλλη χρήσιμη διάκριση είναι σε συμμετρικό αστιγματισμό, όταν η κλεψύδρα του αστιγματισμού όπως φαίνεται στην τοπογραφία του κερατοειδούς είναι συμμετρική σε εύρος σχήμα και διαθλαστική ισχύ, και ασύμμετρο όταν η κλεψύδρα του αστιγματισμού όπως φαίνεται στην τοπογραφία του κερατοειδούς είναι ασύμμετρη σε εύρος και σχήμα. Στην πρώτη περίπτωση η διάθλαση είναι ομαλή με λίγες εκτροπές υψηλής τάξης, ενώ στην δεύτερη έχουμε εκτροπές υψηλής τάξης και ιδιαίτερα κόμη και συνεπώς η διάθλαση είναι πιο περίπλοκη.
Η οπτική οξύτητα στον αστιγματισμό ποικίλλει ανάλογα με το μέγεθος του, τον τύπο του και τον άξονά του. Καλή οπτική οξύτητα με την διόρθωση έχουμε σε αστιγματισμό συμμετρικό και σύμφωνα με τον κανόνα, ενώ όσο πιο ασύμμετρος και πλάγιος είναι, τόσο χαμηλότερη είναι η βέλτιστη οπτική οξύτητα με την διόρθωση. Σε ασύμμετρους αστιγματισμούς συνεπώς η βέλτιστη λύση που αποδίδει την μέγιστη οξύτητα είναι οι ημίσκληροι φακοί επαφής, καθώς η στοιβάδα δακρύων μεταξύ του φακού και του κερατοειδή εξουδετερώνει οπτικά την ασύμμετρη πρόσθια επιφάνεια του κερατοειδούς.
Στους υπερμετρωπικούς αστιγματισμούς συνυπάρχει και κοπιωπία όπως στην υπερμετρωπία. Εξαίρεση στα παραπάνω αποτελεί ο μικτός αστιγματισμός, όπου αν είναι σχετικά μικρός και οι δύο εστιακές γραμμές βρίσκονται αρκετά συμμετρικά μπροστά και πίσω από τον αμφιβληστροειδή έχουμε και καλή όραση χωρίς διόρθωση και πιθανώς απουσία κοπιωπίας.
Τώρα ας δούμε τι μπορούμε να κάνουμε για να τα βοηθήσουμε
Θεραπευτική προσέγγιση με ασκήσεις
Τα τελευταία 10-15 χρόνια, έχει παρατηρηθεί μία σημαντική αύξηση στα νούμερα των ανθρώπων που φοράνε γυαλιά και φακούς επαφής, κυρίως εξαιτίας της δραματικά αυξανόμενης χρήσης των ηλεκτρονικών υπολογιστών και της τηλεόρασης.Οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι η κακή όραση μπορεί να διορθωθεί μόνο με τη χρήση γυαλιών ή με χειρουργείο. Και παρόλο που υπάρχουν πολλοί φυσικοί τρόποι και ασκήσεις για την βελτίωση της όρασης, ελάχιστοι τις εμπιστεύονται και πιστεύουν στην αποτελεσματικότητά τους. Αντίθετα όμως από την κοινή αντίληψη, οι ασκήσεις για τα μάτια βοηθάνε αποδεδειγμένα σε πολλές παθήσεις των ματιών.
Δυστυχώς, οι περισσότεροι από εμάς θεωρούμε δεδομένο το γεγονός ότι κάποια στιγμή τα μάτια μας θα παρουσιάσουν πρόβλημα και θα χρειαστεί να φορέσουμε γυαλιά ή φακούς επαφής. Δεν γνωρίζουμε όμως, ότι με τη χρήση γυαλιών ή φακών επαφής, η όρασή μας θα χειροτερεύει με την πάροδο του χρόνου καθώς τα μάτια μας θα συνηθίσουν στους καινούριους φακούς και μετά θα χρειάζονται ακόμα δυνατότερους φακούς, προκειμένου να μπορούν να λειτουργήσουν σωστά.
Οι βασικές ασκήσεις για την ενδυνάμωση των μυών των ματιών και τη βελτίωση της όρασής μας, είναι οι ακόλουθες:
1. Ανοιγοκλείνουμε τα μάτια μας
Το ανοιγόκλεισμα των ματιών, είναι ένας απλός τρόπος για να διατηρούμε την υγρασία τους και να μπορούμε να εστιάζουμε το βλέμμα μας για περισσότερη ώρα. Οι χρήστες ηλεκτρονικών υπολογιστών καθώς και όσοι παρακολουθούνε τηλεόραση, τείνουν να ανοιγκλείνουν τα μάτια τους με μικρότερη συχνότητα.
Για τα επόμενα δύο λεπτά λοιπόν, αρχίστε να ανοιγοκλείνετε τα μάτια σας ανά 3-4 δευτερόλεπτα. Όταν περάσουν αυτά τα δύο λεπτά, παρατηρήστε πώς νιώθουν τα μάτια σας, αν είναι κουρασμένα, καταπονημένα, ξεκούραστα, κλπ. Τώρα, προσπαθήστε να μην τα ανοιγοκλείνετε καθόλου ανά 30 δευτερόλεπτα τη φορά, για δύο λεπτά. Νιώθετε καμία διαφορά;
Κάθε φορά που ανοιγοκλείνουμε τα μάτια μας, τα βοηθάμε να αποβάλλουν μέρος της πίεσης που τους ασκείται.
2. Καλύπτουμε τα μάτια μας με τις παλάμες
Πριν ξεκινήσουμε, παίρνουμε μερικές βαθιές ανάσες. Φροντίζουμε να καθόμαστε άνετα, ακουμπώντας τους αγκώνες μας στα γόνατά μας και κλείνουμε τα μάτια μας. Τοποθετούμε τα χέρια μας επάνω στα μάτια μας, με τις παλάμες μας να καλύπτουν τα μάτια, τα δάχτυλά μας να ακουμπάνε στο μέτωπο και τους καρπούς μας να ακουμπάνε μαλακά στα ζυγωματικά μας. Βεβαιωνόμαστε ότι μπορούμε να ανοιγοκλείσουμε ελεύθερα τα μάτια μας και ότι δεν τους ασκούμε πίεση.
Αυτή η άσκηση μας δίνει την ευκαιρία να ξεκουράσουμε το μυαλό και τα μάτια μας από την πίεση και το άγχος της ημέρας για μερικά λεπτά.
3. Το νούμερο 8
Την συγκεκριμένη άσκηση την κάνουμε για να γυμνάσουμε τους μύες των ματιών μας και να αυξήσουμε την ελαστικότητά τους.
Φανταζόμαστε ότι μπροστά μας υπάρχει ένα γιγάντιο 8. Γυρνάμε νοερά το 8 στο πλάι και προσπαθούμε να σχηματίσουμε αργά τη φιγούρα του με τα μάτια μας. Αυτό το κάνουμε μία φορά δεξιόστροφα για μερικά λεπτά και άλλη μία, αριστερόστροφα.
4. Κοντινή και μακρινή εστίαση
Καθόμαστε σε μια άνετη στάση ή σηκωνόμαστε όρθιοι. Τοποθετούμε τον αντίχειρά μας 25 εκατοστά περίπου μπροστά απ' το πρόσωπό μας και εστιάζουμε σε αυτόν. Στην συνέχεια, εστιάζουμε σε κάποιο άλλο αντικείμενο, αρκεί να βρίσκεται σε απόσταση 25-50 εκατοστών περίπου από την ευθεία μας. Κάθε φορά που εστιάζουμε στον αντίχειρά μας, παίρνουμε μια βαθιά ανάσα και εστιάζουμε στο άλλο αντικείμενο και το αντίστροφο.
Αυτή η άσκηση μας βοηθάει να γυμνάσουμε τους μύες των ματιών μας και βελτιώνει την όρασή μας γενικότερα. Χρειάζεται μόνο 2-3 λεπτά και μπορούμε να την κάνουμε όπου κι αν βρισκόμαστε.
5. Ζουμάρουμε
Καθόμαστε σε άνετη στάση και τεντώνουμε πλήρως το χέρι μας, έχοντας τον αντίχειρά μας σε θέση ωτοστόπ. Συγκεντρωνόμαστε στον αντίχειρα -ενώ έχουμε το χέρι μας τεντωμένο- και σιγά-σιγά, φέρνουμε τον αντίχειρα προς το μέρος μας -ενώ συνεχίζουμε να έχουμε εστιασμένο το βλέμμα μας επάνω του-, μέχρι να έρθει στα 7 περίπου εκατοστά απ' το πρόσωπό μας.
Ακολουθώντας την ίδια διαδικασία -κρατάμε το βλέμμα μας εστιασμένο πάνω στον αντίχειρα και μετακινούμε το χέρι μας αργά-, ξανατεντώνουμε το χέρι μας στην αρχική του θέση.
Η συγκεκριμένη άσκηση μας βοηθάει να βελτιώσουμε την ικανότητά μας να εστιάζουμε και ενδυναμώνει τους μύες των ματιών μας.
6. Εστίαση σε Γωνίες
- Διάλεξε ένα αντικείμενο γύρω σου και εστίασε, κινώντας τα μάτια, σε όλες τις γωνίες του αντικειμένου.
- Κλείσε τα μάτια σφιχτά για μερικά δευτερόλεπτα. Είσπνευσε βαθιά. Έκπνευσε και άνοιξε τα μάτια σου.
- Διάλεξε ένα άλλο αντικείμενο. Αυτή τη φορά με τη μύτη ως εστιακό σημείο και χωρίς να κινείς τους βολβούς, ακολούθησε τις γωνίες του αντικειμένου με τη μύτη, κινώντας το κεφάλι και το λαιμό.
- Κλείσε τα μάτια σφιχτά για μερικά δευτερόλεπτα. Είσπνευσε βαθιά. Έκπνευσε και άνοιξε τα μάτια σου.
- Κάνε το ίδιο με ένα τρίτο αντικείμενο, κρατώντας ακίνητο το κεφάλι και κινώντας μόνο τους βολβούς των ματιών.
- Κλείσε τα μάτια σφιχτά για μερικά δευτερόλεπτα. Είσπνευσε βαθιά. Έκπνευσε και άνοιξε τα μάτια σου.
7. Απότομη Κίνηση
- Κράτα ένα χαρτί τράπουλας (ή οτιδήποτε τυπωμένο) στο ύψος των ματιών με το χέρι τεντωμένο.
- Κράτα το ένα χέρι στο αριστερό μάτι και εστίασε στην κάρτα με το δεξί μάτι.
- Χωρίς να κινείσαι πολύ γρήγορα ή πολύ αργά, φέρε την κάρτα προς το δεξί μάτι μέχρι να απέχει μερικά μόνο εκατοστά από το πρόσωπο και να μπορείς να δεις καθαρά την εικόνα.
- Φέρε γρήγορα την κάρτα ξανά στην απόσταση του χεριού.
- Επανάλαβε τα βήματα αυτά 10 φορές και άλλες 10 φορές από το αριστερό μάτι.
- Επανάλαβε και με τα δύο μάτια ανοιχτά.
Η ευεργετική επίδραση του ήλιου στα μάτια
Είναι γνωστό ότι τα παλιότερα χρόνια τα ποσοστά μυωπίας ήταν μικρότερα στα παιδιά και τους ενήλικες. Επίσης είναι γνωστό ότι ορισμένες φορές τα παιδιά παρουσιάζουν μυωπία η οποία στη συνέχεια εξαφανίζεται. Δεν υπάρχουν επαρκείς εξηγήσεις για το τι οδηγεί στην καλή όραση και τι προκαλεί την μυωπία αλλά ενδεχομένως να υπάρχει σχέση με το πόσο μακριά βλέπουν τα μάτια και το αν εκτίθενται στο φυσικό ή στο τεχνητό φως. Ίσως τα παιδιά που παίζουν συχνά εκτός σπιτιού να αντιμετωπίζουν μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης μυωπίας λόγω του φυσικού φωτός στο οποίο εκτίθενται. Αυτό εκτιμά μια νέα βρετανική μελέτη.
Προηγούμενες μελέτες είχαν επίσης συνδέσει το παιχνίδι έξω με λιγότερη μυωπία, ωστόσο μέχρι τώρα οι επιστήμονες δεν είχαν καταφέρει να προσδιορίσουν εάν κάτι τέτοιο συμβαίνει λόγω της φυσικής άσκησης των παιδιών ή του φυσικού φωτός στο οποίο εκτίθενται. Ερευνητές από τα πανεπιστήμια του Μπριστόλ και του Κάρντιφ, ανακάλυψαν ισχυρές ενδείξεις σχετικά με την ευεργετική δράση του παιχνιδιού εκτός σπιτιού στην όραση, χάρη στην έκθεση στο φυσικό φως του ήλιου.
Υπαίθριο παιχνίδι και μυωπία
Συγκεκριμένα, οι ειδικοί μελέτησαν τις οφθαλμολογικές εξετάσεις συνολικά 7.000 παιδιών σε ηλικίες επτά, 10, 11, 12 και 15 ετών, από τη νοτιοδυτική Βρετανία. Στη συνέχεια, συνέκριναν τον χρόνο που περνούσαν τα παιδιά εκτός σπιτιού στην ηλικία των εννέα ετών με τα επίπεδα της φυσικής τους άσκησης στην ηλικία των 11 ετών. Διαπίστωσαν λοιπόν, ότι τα παιδιά που αφιέρωναν περισσότερο χρόνο στο παιχνίδι έξω κατά τις ηλικίες των οκτώ-εννέα ετών είχαν τελικά 50% λιγότερες πιθανότητες εμφάνισης μυωπίας κατά την εφηβεία τους. Αντίθετα, στην περίπτωση των παιδιών που προτιμούσαν το υπαίθριο παιχνίδι κατά τις ηλικίες των 10-11 ετών δεν παρατηρήθηκε παρόμοια προστατευτική δράση.
«Δεν είμαστε σίγουροι γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο, όμως δεδομένων των υπολοίπων οφελών που προσφέρει στην υγεία το παιχνίδι έξω, καλό θα ήταν να το ενθαρρύνουμε - φυσικά οι γονείς οφείλουν να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα ως προς την έκθεση των παιδιών στην βλαβερή υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου» υπογραμμίζει από την πλευρά της η κύρια συγγραφέας της μελέτης δρ Κάθι Γουίλιαμς από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ.
«Τώρα υπάρχει η ανάγκη για περαιτέρω μελέτη σχετικά με τον χρόνο που μπορούν τα παιδιά να αφιερώσουν εκτός σπιτιού ώστε να προστατεύονται από τη μυωπία, σχετικά με τις ηλικίες κατά τις οποίες τα προστατευτικά οφέλη του παιχνιδιού έξω είναι πιο μεγάλα, αλλά και σχετικά με το πώς η ακριβώς λειτουργεί η δράση αυτή, ώστε να περιορισθεί ο αριθμός των παιδιών που εμφανίζουν μυωπία» αναφέρει η ειδικός.
Θεραπευτική προσέγγιση με βότανα
Μύρτιλλο και καρότο
Για να προστατέψετε τα μάτια σας από όλους τους επιβαρυντικούς παράγοντες και να διατηρήσετε όσο το δυνατόν περισσότερο καλή την όρασή σας, δεν έχετε παρά να καταφύγετε σε ειδικά συμπληρώματα διατροφής, όπως αυτά που περιέχουν φυτικά αποστάγματα από μαύρο μύρτιλλο και καρότο. Πέρα από το ότι είναι πλούσιο σε βιταμίνες Α και C, το μύρτιλλο διακρίνεται για τις αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και αναζωογονητικές ιδιότητές του. Οι ανθοκυανοσίδες που περιέχει, δυναμώνουν και τονώνουν τα τοιχώματα των αρτηριών, των φλεβών και των τριχοειδών αγγείων, με αποτέλεσμα να προλαμβάνουν τις μικρές οφθαλμικές αιμορραγίες. Επιπλέον, το μύρτιλλο ευνοεί την απορρόφηση του οξυγόνου και των θρεπτικών ουσιών που υπάρχουν στο αίμα, κυρίως στο επίπεδο του αμφιβληστροειδούς.
Πρόσφατες έρευνες σχετικά με το μύρτιλλο διαπίστωσαν ακόμα την ικανότητα των ανθοκυανοσιδών να ευνοούν την ανανέωση ορισμένων συστατικών του αμφιβληστροειδούς χιτώνα, και συγκεκριμένα των αμφιβληστροειδικών χρωστικών ουσιών. Πέρα από το ότι εγγυάται τη βελτίωση των οπτικών ικανοτήτων, αυξάνοντας τη δυνατότητα προσαρμογής στο σκοτάδι, την οξύτητα της όρασης και τη νυχτερινή όραση, η συστηματική λήψη των αποσταγμάτων του μύρτιλλου προστατεύει τα μάτια από τη βλαβερή δράση των φωτεινών ακτινοβολιών και την πρόωρη γήρανση που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες.
Οι πολύτιμες βιταμίνες Α και C
Σημαντική είναι επίσης η παρουσία των βιταμινών Α και C στο εν λόγω φυτό. Η Α εξασφαλίζει μεγαλύτερη ευκρίνεια στην όραση, ενώ η C συμβάλλει στη διαδικασία επανόρθωσης των ινών του κολλαγόνου. Το κολλαγόνο, το οποίο ως γνωστόν διατηρεί ελαστικό το δέρμα, παίζει σημαντικό ρόλο και στη λειτουργία του ματιού. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ακόμα ότι το μύρτιλλο δεν αποτελεί σύμμαχο των ματιών μόνο όταν αυτά δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα, αλλά και όταν ταλαιπωρούνται από σοβαρές οφθαλμολογικές διαταραχές, όπως τον καταρράκτη. Σε συνδυασμό με άλλα συμπληρώματα διατροφής με βάση τη Β-καροτίνη και τη ρετινόλη, οι ανθοκυανοσίδες του μύρτιλλου παρεμβαίνουν στις διαδικασίες που οδηγούν στην εμφάνιση της εν λόγω ασθένειας, δρώντας πάνω στη σύνθεση του κολλαγόνου και διατηρώντας ένα καλό ποσοστό ελαστικότητας των ινών αυτής της ουσίας στο επίπεδο των ματιών.
Φραγκοστάφυλλο για τις εποχιακές αλλεργίες
Ορισμένες φορές, συμπτώματα όπως η κοκκινίλα, το πρήξιμο, ο ερεθισμός, η υπερευαισθησία στο φως και η υπερβολική έκκριση δακρύων μπορεί να συνδέονται με κάποια εποχιακή αλλεργία: σε αυτές τις περιπτώσεις, την κατ' εξοχήν φυσική θεραπεία αποτελεί το μαύρο φραγκοστάφυλο. Πρόκειται για ένα φυτό, το οποίο φημίζεται από παλιά για τις αντιαλλεργικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές του, ενώ μπορεί να φανεί χρήσιμο και σε προληπτικό επίπεδο. Καταφύγετε λοιπόν σε αυτό 20-30 ημέρες πριν την εμφάνιση των εποχιακών αλλεργικών επεισοδίων.
Ευφράζια για την επιπεφυκίτιδα
Σε περίπτωση αλλεργικής επιπεφυκίτιδας αντιθέτως, αναζητήστε βοήθεια στην ευφράζια, ένα μικρό φυτό πλούσιο σε αντιφλεγμονώδη, αποσυμφορητικά και αναλγητικά ενεργά συστατικά. Η ευφράζια μπορεί να ληφθεί ως βάμμα ή με τη μορφή ομοιοπαθητικών σπόρων.
Η ευφράζια αποτελεί μία αποτελεσματική φυσική θεραπεία για τα κουρασμένα και κοκκινισμένα μάτια, μετά από πολλές ώρες αδιάκοπης ανάγνωσης, παρατεταμένης προσπάθειας μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή, αλλά και μετά από ένα μπάνιο στη θάλασσα ή την πισίνα. Επιπλέον, τα κολλύρια που βασίζονται στην ευφράζια, αποσυμφορίζουν τα μάτια και τα βλέφαρα μετά από υπερβολική έκθεση στις ακτίνες του ηλίου ή σε λάμπες υπεριώδους ακτινοβολίας. Πέρα από κολλύρια ευφράζιας, στην αγορά διατίθενται και σπόροι ομοιοπαθητικής.
Xαμομήλι και αμαμηλίδα για τα μάτια
Πολλά είναι τα φυτά, τα οποία χάρη στις αντιφλεγμονώδεις και αποσυμφορητικές τους ιδιότητες, μπορούν να χρησιμοποιηθούν τοπικά με τη μορφή κολλυρίου, αλοιφής ή κομπρέσας. Αυτά που χρησιμοποιούνται συνηθέστερα στον οφθαλμολογικό τομέα, είναι το χαμομήλι και η αμαμηλίδα. Χάρη στην καταπραϋντική και στυπτική τους δράση, περιλαμβάνονται στη σύνθεση πολλών κολλυρίων που βασίζονται σε φυτικά αποστάγματα και ενδείκνυνται για τη θεραπεία ήπιων οφθαλμικών φλεγμονών. Η αμαμηλίδα αποσυμφορίζει γρήγορα το μάτι, καθαρίζοντάς το από πιθανές κοκκινίλες, ενώ το χαμομήλι δρα πάνω στη φλεγμονή και δρα αντισηπτικά, χάρη στα φλαβονοειδή που περιέχει.
Ακόμη, πολύτιμο συστατικό των φυσικών κολλυρίων είναι και το κρινολούλουδο, το οποίο είναι πλούσιο τόσο σε φλαβονοειδή, ουσίες που καταπολεμούν τις φλεγμονές, όσο και σε ανθοκυανοσίδες, ουσίες που ασκούν προστατευτική δράση στα τριχοειδή αγγεία του ματιού. Επιπλέον, το κρινολούλουδο έχει στυπτικές ιδιότητες, με αποτέλεσμα να αποσυμφορίζει γρήγορα το μάτι σε περίπτωση κοκκινίλας.
Πληροφορίες από το enallaktikidrasi.gr
Τα μάτια μας επίσης μας επιτρέπουν να δείχνουμε τα συναισθήματά μας. Τα μάτια χαμογελούν, χαίρονται, θυμώνουν, ψυχραίνονται, νιώθουν ενοχή και φυσικά δακρύζουν.
Για την ακρίβεια είναι το μοναδικό αισθητήριο όργανο το οποίο δεν μας δίνει απλά πληροφορίες από τον έξω κόσμο προς εμάς, αλλά προβάλλει και τις δικές μας πληροφορίες στον έξω κόσμο.
Λέγεται μάλιστα οτι τα μάτια δεν λένε ποτέ ψέματα. Ενώ το υπόλοιπο σώμα μας, η φωνή μας, η σκέψη μας, μπορούν να πουν ψέματα, τα μάτια δεν μπορούν να ελεγχθούν από την προσωπικότητά μας και ως εκ τούτου αυτά δεν μπορούν να προσποιηθούν.
Συνεχίζοντας, τα μάτια μας είναι το μοναδικό μέρος του εγκεφάλου μας το οποίο είναι εκτεθειμένο στο εξωτερικό περιβάλλον, έχουν τα πιο γρήγορα αντανακλαστικά αυτοπροστασίας, είναι το πιο εύχρηστο αισθητήριο όργανο και εν τέλλει είναι αυτό που μπορεί να νοσήσει περισσότερο.
Αυτός είναι και ο λόγος που η ιατρική επιστήμη έχει ασχοληθεί με αυτά περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο αισθητήριο όργανο.
Πνευματική προσέγγιση της πάθησης
Πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση των επιστημονικά τεκμηριωμένων αιτιών που ασθενούν τα μάτια μας, ας κάνουμε μια πρώτη πνευματική προσέγγιση στην βαθύτερη αιτία του προβλήματος
Φαίνεται οτι η κυριότερη αποδεκτή αιτία για την πάθηση των ματιών, είναι η προβληματική αντίληψη της πραγματικότητας.
Όταν λοιπόν το άτομο αδυνατεί να δει την πραγματικότητα ή έχει εκπαιδευτεί με τέτοιο τρόπο ώστε να τη διαστρεβλώνει, τότε αναπτύσσονται τα γνωστα σε όλους μυωπία - προεσβυωπία κ.λ.π.
Η επιστήμη σήμερα λέει οτι μια πολύ σημαντική αιτία των οφθαλμολογικών προβλημάτων, προκαλείται από την υπερβολική χρήση της τηλεόρασης ή του υπολογιστή (τα τελευταία 15 χρόνια). Η αλήθεια φυσικά είναι οτι από την ανακάλυψη της τηλεόρασης και ακόμα περισσότερο από την ανακάλυψη και ευρέα διάδοση του οικιακού υπολογιστή, τα προβλήματα στην όραση έχουν αυξηθεί δραματικά.
Μήπως λοιπόν αυτά θα έπρεπε να μας προβληματίσει, σύμφωνα με την παραπάνω διαπίστωση, πόσο πραγματικά διαστρεβλώνεται η πραγματικότητα διαμέσου της τηλεόρασης ή του υπολογιστή;
Η πνευματική επιστήμη λοιπόν μας λέει οτι όσο πιο έντονη είναι η πάθηση, τόσο πιο έντονη είναι η διαστρέβλωση της πραγματικότητας.
Μάλιστα, κάποιοι, έχουν προχωρήσει και σε ανάλυση ξεχωριστά της κάθε πάθησης ως προς την πνευματική αιτία, η οποία είναι απλή στην κατανόηση.
Μυωπία:
Το άτομο φοβάται το μέλλον και διστάζει να το κοιτάξει.
Αυτός είναι ο λόγος που συνήθως η μυωπία εμφανίζεται περισσότερα σε μικρές ηλικίες.
Πρεσβυωπία:
Το άτομο αποφεύγει να δει τα τωρινά του προβλήματα και εστιάζει την προσοχή του μακριά από τον εαυτό του και τα προβλήματά του.
Αυτός είναι συνήθως και ο λόγος που η πάθηση αυτή εμφανίζεται κοντά στη μέση ηλικία και όσο πιο έντονη είναι η λεγόμενη "κρίση της μέσης ηλικίας", τόσο πιο έντονα εκδηλώνεται και η πάθηση.
Από τον παραπάνω απλό τρόπο εξήγησης μπορεί να κατανοηθεί και η επεξήγηση όλων των άλλων παθήσεων.
Επιστημονική προσέγγιση της πάθησης
Μυωπία
H μυωπία είναι η πιο συχνή διαθλαστική ανωμαλία των οφθαλμών. Στον φυσιολογικό οφθαλμό, το φως που εισέρχεται εστιάζεται πάνω στον αμφιβληστροειδή (τον φωτοευαίσθητο χιτώνα του οφθαλμού). Στην μυωπία, το φως εστιάζεται σε ένα σημείο πριν φτάσει στον αμφιβληστροειδή. Όσο πιο πολύ απέχει το σημείο αυτό από τον αμφιβληστροειδή, τόσο πιο μεγάλη είναι η μυωπία και τόσο πιο θολά βλέπουμε.
Η μυωπία οφείλεται στο ότι η διαθλαστική ισχύς του οφθαλμού είναι πολύ δυνατή σε σχέση με το μήκος του. Έτσι η μυωπία διακρίνεται σε δύο κύριες κατηγορίες, την διαθλαστική (όταν το μήκος του οφθαλμού είναι κανονικό αλλά η ισχύς του πολύ μεγάλη) και αξονική (όταν η ισχύς του οφθαλμού είναι κανονική αλλά το μήκος του πολύ μεγάλο). Στην πράξη η μυωπία κάποιου ατόμου είναι συνήθως συνδυασμός και των δύο παραπάνω κατηγοριών.
Οι λόγοι εμφάνισης και ανάπτυξης της μυωπίας είναι ποικίλοι. Ενοχοποιούνται και κληρονομικοί παράγοντες που έχουν σχέση με την ανάπτυξη των οφθαλμών και περιβαλλοντικοί, με τη μορφή της υπερβολικής κοντινής εργασίας. Ειδικά σήμερα λοιπόν, που το διάβασμα και η εργασία στον υπολογιστή είναι απαραίτητη καθημερινότητα, η σωστή θέση του σώματος και της κεφαλής και τα συχνά διαλείμματα για την αποφυγή της κοπιωπίας κρίνονται απαραίτητα.
Στις μεγάλες μυωπίες (συνήθως από 8 διοπτρίες και άνω) υπάρχει ο κίνδυνος, λόγω του αυξημένου μήκους του οφθαλμού, να συμβεί αποκόλληση του υαλοειδούς ή του αμφιβληστροειδούς. Γι'αυτό τον λόγο, τα άτομα με μεγάλη μυωπία πρέπει να υποβάλλονται τακτικά σε βυθοσκόπηση, εξέταση δηλαδή του βυθού του οφθαλμού.
Νυχτερινή μυωπία ονομάζεται η μείωση της ευκρίνειας της όρασης που συμβαίνει τις απογευματινές και τις βραδινές ώρες. Είναι απόλυτα φυσιολογικό φαινόμενο που οφείλεται στον χαμηλό φωτισμό και στην αύξηση της διαμέτρου της κόρης, που οδηγεί σε αυξημένη σφαιρική εκτροπή.
Πρεσβυωπία
Η πρεσβυωπία αποτελεί το συχνότερο πρόβλημα όρασης στα άτομα μέσης ηλικίας. Παρουσιάζεται σε όλους τους ανθρώπους μετά την ηλικία των 40-45 ετών ως αδυναμία εστίασης σε κοντινά αντικείμενα και εύκολης κόπωσης μετά από διάβασμα, ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχει καλός φωτισμός.
Το γιατί εμφανίζεται η πρεσβυωπία δεν είναι ακόμα απόλυτα εξακριβωμένο. Θεωρείται ότι οφείλεται σε προοδευτική απώλεια της ελαστικότητας του κρυσταλλοειδούς φακού του ματιού, αλλά και στην αύξηση της διαμέτρου του με την ηλικία - δύο διαταραχές που σταδιακά μειώνουν την ικανότητα προσαρμογής και εστίασης μεταξύ μακρινών και κοντινών αντικειμένων.
Η πρεσβυωπία παρουσιάζεται σε όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα από το φύλο τους και από το αν παρουσιάζουν άλλες διαθλαστικές ανωμαλίες (λ.χ. μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμό ή εμμετρωπία). Ωστόσο, σε όσους έχουν υπερμετρωπία ή μυωπία, η εμφάνιση της πρεσβυωπίας συμβαίνει νωρίτερα, συνήθως μετά την ηλικία των 35 ετών.
Υπερμετρωπία
Η υπερμετρωπία μπορεί να θεωρηθεί ως το οπτικά αντίθετο φαινόμενο της μυωπίας αλλά έχει διαφορετικά συμπτώματα και αντιμετώπιση.
Στον φυσιολογικό οφθαλμό, το φως που εισέρχεται εστιάζεται πάνω στον αμφιβληστροειδή (τον φωτοευαίσθητο χιτώνα του οφθαλμού). Στην υπερμετρωπία, το φως εστιάζεται σε ένα σημείο πίσω από τον αμφιβληστροειδή. Όσο πιο πολύ απέχει το σημείο αυτό από τον αμφιβληστροειδή, τόσο πιο μεγάλη είναι η υπερμετρωπία.
Αντίθετα όμως με την μυωπία που πάντα οδηγεί σε θολή όραση, αν η υπερμετρωπία δεν είναι πολύ μεγάλη και ο υπερμέτρωπας είναι νέος με μεγάλο εύρος προσαρμογής, η λειτουργία που κρυσταλλοειδούς φακού αντισταθμίζει ολικά η μερικά την υπερμετρωπία. Θολή όραση στην υπερμετρωπία έχουμε συνεπώς σε νέα άτομα σε μεγάλες υπερμετρωπίες, ενώ σε μέσης ηλικίας ή ηλικιωμένα άτομα έχουμε θολή όραση και με μικρότερους βαθμούς υπερμετρωπίας λόγω μείωσης της λειτουργίας της προσαρμογής. Κοινά όμως συμπτώματα σε όλους τους υπερμέτρωπες είναι η κοπιωπία λόγω της συνεχούς λειτουργίας της προσαρμογής.
Η υπερμετρωπία οφείλεται στο ότι η διαθλαστική ισχύς του οφθαλμού είναι πολύ μικρή σε σχέση με το μήκος του. Έτσι η υπερμετρωπία διακρίνεται σε δύο κύριες κατηγορίες, την διαθλαστική (όταν το μήκος του οφθαλμού είναι κανονικό αλλά η ισχύς του πολύ μικρή) και αξονική (όταν η ισχύς του οφθαλμού είναι κανονική αλλά το μήκος του πολύ μικρό). Στην πράξη η υπερμετρωπία κάποιου ατόμου είναι συνήθως συνδυασμός και των δύο παραπάνω κατηγοριών.
Μικροί βαθμοί υπερμετρωπίας είναι φυσιολογικοί, ενώ μεγάλη μπορεί να οφείλονται σε ατελή ανάπτυξη των οφθαλμών. Στα παιδιά , η μεγάλη υπερμετρωπία πρέπει να ελέγχεται γιατί μπορεί να οδηγήσει σε συγκλίνοντα στραβισμό Υπερμετρωπία έχουμε ακόμα στις περισσότερες περιπτώσεις αφακίας, όταν αφαιρείται ο κρυσταλλοειδής φακός του οφθαλμού και δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τεχνητό.
Αστιγματισμός
Ο αστιγματισμός οφείλεται σε διαφορετική διαθλαστική ισχύ του οφθαλμού στους διάφορους μεσημβρινούς του. Κυρίως οφείλεται σε διαφορετική καμπυλότητα του κερατοειδούς στους διάφορους μεσημβρινούς αλλά συμμετέχει σε ένα ποσοστό και ο κρυσταλλοειδής φακός. Οπτικά, το φαινόμενο αυτό έχει ως αποτέλεσμα το φως που μπαίνει στον οφθαλμό να σχηματίζει αντί για μια εστία δύο εστιακές γραμμές. Όσο πιο πολύ απέχουν μεταξύ τους αυτές οι γραμμές, τόσο πιο μεγάλος είναι ο αστιγματισμός.
Ο αστιγματισμός μπορεί να διαιρεθεί στις παρακάτω κατηγορίες:
Απλός μυωπικός αστιγματισμός όταν η μια εστιακή γραμμή βρίσκεται πάνω στον αμφιβληστροειδή και η άλλη μπροστά από αυτόν (μυωπική)
Σύνθετος μυωπικός αστιγματισμός όταν και οι δύο εστιακές γραμμές βρίσκονται μπροστά από τον αμφιβληστροειδή.
Απλός υπερμετρωπικός αστιγματισμός όταν η μια εστιακή γραμμή βρίσκεται πάνω στον αμφιβληστροειδή και η άλλη πίσω από αυτόν (υπερμετρωπική)
Σύνθετος υπερμετρωπικός αστιγματισμός όταν και οι δύο εστιακές γραμμές βρίσκονται πίσω από τον αμφιβληστροειδή.
Μικτός αστιγματισμός όταν η μια εστιακή γραμμή βρίσκεται μπροστά από τον αμφιβληστροειδή και η άλλη πίσω από αυτόν. Σ'αυτήν την περίπτωση συνεπώς ο οφθαλμός είναι μυωπικός στον ένα μεσημβρινό και υπερμετρωπικός στον άλλο.
Καθώς η οφθαλμός λοιπόν έχει διαφορετική ισχύ στους μεσημβρινούς του, μπορούμε να εντοπίσουμε τους μεσημβρινούς με την μεγαλύτερη και την λιγότερη διαθλαστική ισχύ και να ορίσουμε έναν άξονα, αρνητικό ή θετικό, ο οποίος είναι κάθετος στην αντίστοιχη διαθλαστική ισχύ. Συνεπώς μπορούμε να διακρίνουμε τον αστιγματισμό ως εξής:
Σύμφωνα με τον κανόνα αν ο πιο ισχυρός διαθλαστικός μεσημβρινός είναι ο κάθετος ή γύρω από τον κάθετο.
Παρά τον κανόνα αν ο πιο ισχυρός διαθλαστικός μεσημβρινός είναι ο οριζόντιος ή γύρω από τον οριζόντιο.
Πλάγιος αν ο πιο ισχυρός διαθλαστικός μεσημβρινός είναι στις 45 ή 135 μοίρες ή γύρω από αυτές.
Μια άλλη χρήσιμη διάκριση είναι σε συμμετρικό αστιγματισμό, όταν η κλεψύδρα του αστιγματισμού όπως φαίνεται στην τοπογραφία του κερατοειδούς είναι συμμετρική σε εύρος σχήμα και διαθλαστική ισχύ, και ασύμμετρο όταν η κλεψύδρα του αστιγματισμού όπως φαίνεται στην τοπογραφία του κερατοειδούς είναι ασύμμετρη σε εύρος και σχήμα. Στην πρώτη περίπτωση η διάθλαση είναι ομαλή με λίγες εκτροπές υψηλής τάξης, ενώ στην δεύτερη έχουμε εκτροπές υψηλής τάξης και ιδιαίτερα κόμη και συνεπώς η διάθλαση είναι πιο περίπλοκη.
Η οπτική οξύτητα στον αστιγματισμό ποικίλλει ανάλογα με το μέγεθος του, τον τύπο του και τον άξονά του. Καλή οπτική οξύτητα με την διόρθωση έχουμε σε αστιγματισμό συμμετρικό και σύμφωνα με τον κανόνα, ενώ όσο πιο ασύμμετρος και πλάγιος είναι, τόσο χαμηλότερη είναι η βέλτιστη οπτική οξύτητα με την διόρθωση. Σε ασύμμετρους αστιγματισμούς συνεπώς η βέλτιστη λύση που αποδίδει την μέγιστη οξύτητα είναι οι ημίσκληροι φακοί επαφής, καθώς η στοιβάδα δακρύων μεταξύ του φακού και του κερατοειδή εξουδετερώνει οπτικά την ασύμμετρη πρόσθια επιφάνεια του κερατοειδούς.
Στους υπερμετρωπικούς αστιγματισμούς συνυπάρχει και κοπιωπία όπως στην υπερμετρωπία. Εξαίρεση στα παραπάνω αποτελεί ο μικτός αστιγματισμός, όπου αν είναι σχετικά μικρός και οι δύο εστιακές γραμμές βρίσκονται αρκετά συμμετρικά μπροστά και πίσω από τον αμφιβληστροειδή έχουμε και καλή όραση χωρίς διόρθωση και πιθανώς απουσία κοπιωπίας.
Τώρα ας δούμε τι μπορούμε να κάνουμε για να τα βοηθήσουμε
Θεραπευτική προσέγγιση με ασκήσεις
Τα τελευταία 10-15 χρόνια, έχει παρατηρηθεί μία σημαντική αύξηση στα νούμερα των ανθρώπων που φοράνε γυαλιά και φακούς επαφής, κυρίως εξαιτίας της δραματικά αυξανόμενης χρήσης των ηλεκτρονικών υπολογιστών και της τηλεόρασης.Οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι η κακή όραση μπορεί να διορθωθεί μόνο με τη χρήση γυαλιών ή με χειρουργείο. Και παρόλο που υπάρχουν πολλοί φυσικοί τρόποι και ασκήσεις για την βελτίωση της όρασης, ελάχιστοι τις εμπιστεύονται και πιστεύουν στην αποτελεσματικότητά τους. Αντίθετα όμως από την κοινή αντίληψη, οι ασκήσεις για τα μάτια βοηθάνε αποδεδειγμένα σε πολλές παθήσεις των ματιών.
Δυστυχώς, οι περισσότεροι από εμάς θεωρούμε δεδομένο το γεγονός ότι κάποια στιγμή τα μάτια μας θα παρουσιάσουν πρόβλημα και θα χρειαστεί να φορέσουμε γυαλιά ή φακούς επαφής. Δεν γνωρίζουμε όμως, ότι με τη χρήση γυαλιών ή φακών επαφής, η όρασή μας θα χειροτερεύει με την πάροδο του χρόνου καθώς τα μάτια μας θα συνηθίσουν στους καινούριους φακούς και μετά θα χρειάζονται ακόμα δυνατότερους φακούς, προκειμένου να μπορούν να λειτουργήσουν σωστά.
Οι βασικές ασκήσεις για την ενδυνάμωση των μυών των ματιών και τη βελτίωση της όρασής μας, είναι οι ακόλουθες:
1. Ανοιγοκλείνουμε τα μάτια μας
Το ανοιγόκλεισμα των ματιών, είναι ένας απλός τρόπος για να διατηρούμε την υγρασία τους και να μπορούμε να εστιάζουμε το βλέμμα μας για περισσότερη ώρα. Οι χρήστες ηλεκτρονικών υπολογιστών καθώς και όσοι παρακολουθούνε τηλεόραση, τείνουν να ανοιγκλείνουν τα μάτια τους με μικρότερη συχνότητα.
Για τα επόμενα δύο λεπτά λοιπόν, αρχίστε να ανοιγοκλείνετε τα μάτια σας ανά 3-4 δευτερόλεπτα. Όταν περάσουν αυτά τα δύο λεπτά, παρατηρήστε πώς νιώθουν τα μάτια σας, αν είναι κουρασμένα, καταπονημένα, ξεκούραστα, κλπ. Τώρα, προσπαθήστε να μην τα ανοιγοκλείνετε καθόλου ανά 30 δευτερόλεπτα τη φορά, για δύο λεπτά. Νιώθετε καμία διαφορά;
Κάθε φορά που ανοιγοκλείνουμε τα μάτια μας, τα βοηθάμε να αποβάλλουν μέρος της πίεσης που τους ασκείται.
2. Καλύπτουμε τα μάτια μας με τις παλάμες
Πριν ξεκινήσουμε, παίρνουμε μερικές βαθιές ανάσες. Φροντίζουμε να καθόμαστε άνετα, ακουμπώντας τους αγκώνες μας στα γόνατά μας και κλείνουμε τα μάτια μας. Τοποθετούμε τα χέρια μας επάνω στα μάτια μας, με τις παλάμες μας να καλύπτουν τα μάτια, τα δάχτυλά μας να ακουμπάνε στο μέτωπο και τους καρπούς μας να ακουμπάνε μαλακά στα ζυγωματικά μας. Βεβαιωνόμαστε ότι μπορούμε να ανοιγοκλείσουμε ελεύθερα τα μάτια μας και ότι δεν τους ασκούμε πίεση.
Αυτή η άσκηση μας δίνει την ευκαιρία να ξεκουράσουμε το μυαλό και τα μάτια μας από την πίεση και το άγχος της ημέρας για μερικά λεπτά.
3. Το νούμερο 8
Την συγκεκριμένη άσκηση την κάνουμε για να γυμνάσουμε τους μύες των ματιών μας και να αυξήσουμε την ελαστικότητά τους.
Φανταζόμαστε ότι μπροστά μας υπάρχει ένα γιγάντιο 8. Γυρνάμε νοερά το 8 στο πλάι και προσπαθούμε να σχηματίσουμε αργά τη φιγούρα του με τα μάτια μας. Αυτό το κάνουμε μία φορά δεξιόστροφα για μερικά λεπτά και άλλη μία, αριστερόστροφα.
4. Κοντινή και μακρινή εστίαση
Καθόμαστε σε μια άνετη στάση ή σηκωνόμαστε όρθιοι. Τοποθετούμε τον αντίχειρά μας 25 εκατοστά περίπου μπροστά απ' το πρόσωπό μας και εστιάζουμε σε αυτόν. Στην συνέχεια, εστιάζουμε σε κάποιο άλλο αντικείμενο, αρκεί να βρίσκεται σε απόσταση 25-50 εκατοστών περίπου από την ευθεία μας. Κάθε φορά που εστιάζουμε στον αντίχειρά μας, παίρνουμε μια βαθιά ανάσα και εστιάζουμε στο άλλο αντικείμενο και το αντίστροφο.
Αυτή η άσκηση μας βοηθάει να γυμνάσουμε τους μύες των ματιών μας και βελτιώνει την όρασή μας γενικότερα. Χρειάζεται μόνο 2-3 λεπτά και μπορούμε να την κάνουμε όπου κι αν βρισκόμαστε.
5. Ζουμάρουμε
Καθόμαστε σε άνετη στάση και τεντώνουμε πλήρως το χέρι μας, έχοντας τον αντίχειρά μας σε θέση ωτοστόπ. Συγκεντρωνόμαστε στον αντίχειρα -ενώ έχουμε το χέρι μας τεντωμένο- και σιγά-σιγά, φέρνουμε τον αντίχειρα προς το μέρος μας -ενώ συνεχίζουμε να έχουμε εστιασμένο το βλέμμα μας επάνω του-, μέχρι να έρθει στα 7 περίπου εκατοστά απ' το πρόσωπό μας.
Ακολουθώντας την ίδια διαδικασία -κρατάμε το βλέμμα μας εστιασμένο πάνω στον αντίχειρα και μετακινούμε το χέρι μας αργά-, ξανατεντώνουμε το χέρι μας στην αρχική του θέση.
Η συγκεκριμένη άσκηση μας βοηθάει να βελτιώσουμε την ικανότητά μας να εστιάζουμε και ενδυναμώνει τους μύες των ματιών μας.
6. Εστίαση σε Γωνίες
- Διάλεξε ένα αντικείμενο γύρω σου και εστίασε, κινώντας τα μάτια, σε όλες τις γωνίες του αντικειμένου.
- Κλείσε τα μάτια σφιχτά για μερικά δευτερόλεπτα. Είσπνευσε βαθιά. Έκπνευσε και άνοιξε τα μάτια σου.
- Διάλεξε ένα άλλο αντικείμενο. Αυτή τη φορά με τη μύτη ως εστιακό σημείο και χωρίς να κινείς τους βολβούς, ακολούθησε τις γωνίες του αντικειμένου με τη μύτη, κινώντας το κεφάλι και το λαιμό.
- Κλείσε τα μάτια σφιχτά για μερικά δευτερόλεπτα. Είσπνευσε βαθιά. Έκπνευσε και άνοιξε τα μάτια σου.
- Κάνε το ίδιο με ένα τρίτο αντικείμενο, κρατώντας ακίνητο το κεφάλι και κινώντας μόνο τους βολβούς των ματιών.
- Κλείσε τα μάτια σφιχτά για μερικά δευτερόλεπτα. Είσπνευσε βαθιά. Έκπνευσε και άνοιξε τα μάτια σου.
7. Απότομη Κίνηση
- Κράτα ένα χαρτί τράπουλας (ή οτιδήποτε τυπωμένο) στο ύψος των ματιών με το χέρι τεντωμένο.
- Κράτα το ένα χέρι στο αριστερό μάτι και εστίασε στην κάρτα με το δεξί μάτι.
- Χωρίς να κινείσαι πολύ γρήγορα ή πολύ αργά, φέρε την κάρτα προς το δεξί μάτι μέχρι να απέχει μερικά μόνο εκατοστά από το πρόσωπο και να μπορείς να δεις καθαρά την εικόνα.
- Φέρε γρήγορα την κάρτα ξανά στην απόσταση του χεριού.
- Επανάλαβε τα βήματα αυτά 10 φορές και άλλες 10 φορές από το αριστερό μάτι.
- Επανάλαβε και με τα δύο μάτια ανοιχτά.
Η ευεργετική επίδραση του ήλιου στα μάτια
Είναι γνωστό ότι τα παλιότερα χρόνια τα ποσοστά μυωπίας ήταν μικρότερα στα παιδιά και τους ενήλικες. Επίσης είναι γνωστό ότι ορισμένες φορές τα παιδιά παρουσιάζουν μυωπία η οποία στη συνέχεια εξαφανίζεται. Δεν υπάρχουν επαρκείς εξηγήσεις για το τι οδηγεί στην καλή όραση και τι προκαλεί την μυωπία αλλά ενδεχομένως να υπάρχει σχέση με το πόσο μακριά βλέπουν τα μάτια και το αν εκτίθενται στο φυσικό ή στο τεχνητό φως. Ίσως τα παιδιά που παίζουν συχνά εκτός σπιτιού να αντιμετωπίζουν μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης μυωπίας λόγω του φυσικού φωτός στο οποίο εκτίθενται. Αυτό εκτιμά μια νέα βρετανική μελέτη.
Προηγούμενες μελέτες είχαν επίσης συνδέσει το παιχνίδι έξω με λιγότερη μυωπία, ωστόσο μέχρι τώρα οι επιστήμονες δεν είχαν καταφέρει να προσδιορίσουν εάν κάτι τέτοιο συμβαίνει λόγω της φυσικής άσκησης των παιδιών ή του φυσικού φωτός στο οποίο εκτίθενται. Ερευνητές από τα πανεπιστήμια του Μπριστόλ και του Κάρντιφ, ανακάλυψαν ισχυρές ενδείξεις σχετικά με την ευεργετική δράση του παιχνιδιού εκτός σπιτιού στην όραση, χάρη στην έκθεση στο φυσικό φως του ήλιου.
Υπαίθριο παιχνίδι και μυωπία
Συγκεκριμένα, οι ειδικοί μελέτησαν τις οφθαλμολογικές εξετάσεις συνολικά 7.000 παιδιών σε ηλικίες επτά, 10, 11, 12 και 15 ετών, από τη νοτιοδυτική Βρετανία. Στη συνέχεια, συνέκριναν τον χρόνο που περνούσαν τα παιδιά εκτός σπιτιού στην ηλικία των εννέα ετών με τα επίπεδα της φυσικής τους άσκησης στην ηλικία των 11 ετών. Διαπίστωσαν λοιπόν, ότι τα παιδιά που αφιέρωναν περισσότερο χρόνο στο παιχνίδι έξω κατά τις ηλικίες των οκτώ-εννέα ετών είχαν τελικά 50% λιγότερες πιθανότητες εμφάνισης μυωπίας κατά την εφηβεία τους. Αντίθετα, στην περίπτωση των παιδιών που προτιμούσαν το υπαίθριο παιχνίδι κατά τις ηλικίες των 10-11 ετών δεν παρατηρήθηκε παρόμοια προστατευτική δράση.
«Δεν είμαστε σίγουροι γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο, όμως δεδομένων των υπολοίπων οφελών που προσφέρει στην υγεία το παιχνίδι έξω, καλό θα ήταν να το ενθαρρύνουμε - φυσικά οι γονείς οφείλουν να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα ως προς την έκθεση των παιδιών στην βλαβερή υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου» υπογραμμίζει από την πλευρά της η κύρια συγγραφέας της μελέτης δρ Κάθι Γουίλιαμς από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ.
«Τώρα υπάρχει η ανάγκη για περαιτέρω μελέτη σχετικά με τον χρόνο που μπορούν τα παιδιά να αφιερώσουν εκτός σπιτιού ώστε να προστατεύονται από τη μυωπία, σχετικά με τις ηλικίες κατά τις οποίες τα προστατευτικά οφέλη του παιχνιδιού έξω είναι πιο μεγάλα, αλλά και σχετικά με το πώς η ακριβώς λειτουργεί η δράση αυτή, ώστε να περιορισθεί ο αριθμός των παιδιών που εμφανίζουν μυωπία» αναφέρει η ειδικός.
Θεραπευτική προσέγγιση με βότανα
Μύρτιλλο και καρότο
Για να προστατέψετε τα μάτια σας από όλους τους επιβαρυντικούς παράγοντες και να διατηρήσετε όσο το δυνατόν περισσότερο καλή την όρασή σας, δεν έχετε παρά να καταφύγετε σε ειδικά συμπληρώματα διατροφής, όπως αυτά που περιέχουν φυτικά αποστάγματα από μαύρο μύρτιλλο και καρότο. Πέρα από το ότι είναι πλούσιο σε βιταμίνες Α και C, το μύρτιλλο διακρίνεται για τις αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και αναζωογονητικές ιδιότητές του. Οι ανθοκυανοσίδες που περιέχει, δυναμώνουν και τονώνουν τα τοιχώματα των αρτηριών, των φλεβών και των τριχοειδών αγγείων, με αποτέλεσμα να προλαμβάνουν τις μικρές οφθαλμικές αιμορραγίες. Επιπλέον, το μύρτιλλο ευνοεί την απορρόφηση του οξυγόνου και των θρεπτικών ουσιών που υπάρχουν στο αίμα, κυρίως στο επίπεδο του αμφιβληστροειδούς.
Πρόσφατες έρευνες σχετικά με το μύρτιλλο διαπίστωσαν ακόμα την ικανότητα των ανθοκυανοσιδών να ευνοούν την ανανέωση ορισμένων συστατικών του αμφιβληστροειδούς χιτώνα, και συγκεκριμένα των αμφιβληστροειδικών χρωστικών ουσιών. Πέρα από το ότι εγγυάται τη βελτίωση των οπτικών ικανοτήτων, αυξάνοντας τη δυνατότητα προσαρμογής στο σκοτάδι, την οξύτητα της όρασης και τη νυχτερινή όραση, η συστηματική λήψη των αποσταγμάτων του μύρτιλλου προστατεύει τα μάτια από τη βλαβερή δράση των φωτεινών ακτινοβολιών και την πρόωρη γήρανση που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες.
Οι πολύτιμες βιταμίνες Α και C
Σημαντική είναι επίσης η παρουσία των βιταμινών Α και C στο εν λόγω φυτό. Η Α εξασφαλίζει μεγαλύτερη ευκρίνεια στην όραση, ενώ η C συμβάλλει στη διαδικασία επανόρθωσης των ινών του κολλαγόνου. Το κολλαγόνο, το οποίο ως γνωστόν διατηρεί ελαστικό το δέρμα, παίζει σημαντικό ρόλο και στη λειτουργία του ματιού. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ακόμα ότι το μύρτιλλο δεν αποτελεί σύμμαχο των ματιών μόνο όταν αυτά δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα, αλλά και όταν ταλαιπωρούνται από σοβαρές οφθαλμολογικές διαταραχές, όπως τον καταρράκτη. Σε συνδυασμό με άλλα συμπληρώματα διατροφής με βάση τη Β-καροτίνη και τη ρετινόλη, οι ανθοκυανοσίδες του μύρτιλλου παρεμβαίνουν στις διαδικασίες που οδηγούν στην εμφάνιση της εν λόγω ασθένειας, δρώντας πάνω στη σύνθεση του κολλαγόνου και διατηρώντας ένα καλό ποσοστό ελαστικότητας των ινών αυτής της ουσίας στο επίπεδο των ματιών.
Φραγκοστάφυλλο για τις εποχιακές αλλεργίες
Ορισμένες φορές, συμπτώματα όπως η κοκκινίλα, το πρήξιμο, ο ερεθισμός, η υπερευαισθησία στο φως και η υπερβολική έκκριση δακρύων μπορεί να συνδέονται με κάποια εποχιακή αλλεργία: σε αυτές τις περιπτώσεις, την κατ' εξοχήν φυσική θεραπεία αποτελεί το μαύρο φραγκοστάφυλο. Πρόκειται για ένα φυτό, το οποίο φημίζεται από παλιά για τις αντιαλλεργικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές του, ενώ μπορεί να φανεί χρήσιμο και σε προληπτικό επίπεδο. Καταφύγετε λοιπόν σε αυτό 20-30 ημέρες πριν την εμφάνιση των εποχιακών αλλεργικών επεισοδίων.
Ευφράζια για την επιπεφυκίτιδα
Σε περίπτωση αλλεργικής επιπεφυκίτιδας αντιθέτως, αναζητήστε βοήθεια στην ευφράζια, ένα μικρό φυτό πλούσιο σε αντιφλεγμονώδη, αποσυμφορητικά και αναλγητικά ενεργά συστατικά. Η ευφράζια μπορεί να ληφθεί ως βάμμα ή με τη μορφή ομοιοπαθητικών σπόρων.
Η ευφράζια αποτελεί μία αποτελεσματική φυσική θεραπεία για τα κουρασμένα και κοκκινισμένα μάτια, μετά από πολλές ώρες αδιάκοπης ανάγνωσης, παρατεταμένης προσπάθειας μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή, αλλά και μετά από ένα μπάνιο στη θάλασσα ή την πισίνα. Επιπλέον, τα κολλύρια που βασίζονται στην ευφράζια, αποσυμφορίζουν τα μάτια και τα βλέφαρα μετά από υπερβολική έκθεση στις ακτίνες του ηλίου ή σε λάμπες υπεριώδους ακτινοβολίας. Πέρα από κολλύρια ευφράζιας, στην αγορά διατίθενται και σπόροι ομοιοπαθητικής.
Xαμομήλι και αμαμηλίδα για τα μάτια
Πολλά είναι τα φυτά, τα οποία χάρη στις αντιφλεγμονώδεις και αποσυμφορητικές τους ιδιότητες, μπορούν να χρησιμοποιηθούν τοπικά με τη μορφή κολλυρίου, αλοιφής ή κομπρέσας. Αυτά που χρησιμοποιούνται συνηθέστερα στον οφθαλμολογικό τομέα, είναι το χαμομήλι και η αμαμηλίδα. Χάρη στην καταπραϋντική και στυπτική τους δράση, περιλαμβάνονται στη σύνθεση πολλών κολλυρίων που βασίζονται σε φυτικά αποστάγματα και ενδείκνυνται για τη θεραπεία ήπιων οφθαλμικών φλεγμονών. Η αμαμηλίδα αποσυμφορίζει γρήγορα το μάτι, καθαρίζοντάς το από πιθανές κοκκινίλες, ενώ το χαμομήλι δρα πάνω στη φλεγμονή και δρα αντισηπτικά, χάρη στα φλαβονοειδή που περιέχει.
Ακόμη, πολύτιμο συστατικό των φυσικών κολλυρίων είναι και το κρινολούλουδο, το οποίο είναι πλούσιο τόσο σε φλαβονοειδή, ουσίες που καταπολεμούν τις φλεγμονές, όσο και σε ανθοκυανοσίδες, ουσίες που ασκούν προστατευτική δράση στα τριχοειδή αγγεία του ματιού. Επιπλέον, το κρινολούλουδο έχει στυπτικές ιδιότητες, με αποτέλεσμα να αποσυμφορίζει γρήγορα το μάτι σε περίπτωση κοκκινίλας.
Πληροφορίες από το enallaktikidrasi.gr
Tags
υγεία