ΓΙΑΤΙ Η ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ΚΑΙ ΟΙ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ ΜΑΣ ΠΑΧΑΙΝΟΥΝ.
Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι η υπερβολική παραγωγή ινσουλίνης, μιας ορμόνης που παράγεται από το πάγκρεας όταν τρώμε κυρίως υδατάνθρακες, προκαλεί αύξηση του σωματικού λίπους και παχυσαρκία.
Ο λόγος που συμβαίνει αυτό δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο ωστόσο είναι γνωστό ότι η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που αποθηκεύει το λίπος. Προφανώς, όσο λιγότερο λίπος αποθηκεύεται στο σώμα τόσο καλύτερα.
Η λειτουργία της ινσουλίνης.
Είναι γνωστό ότι στους υγιείς ανθρώπους το σώμα καίει πρώτα τους υδατάνθρακες ενός γεύματος και μετά το λίπος. Ύστερα από ένα συνηθισμένο γεύμα, το σώμα καίει σχεδόν αποκλειστικά γλυκόζη ενώ το λίπος οδηγείται προς αποθήκευση. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι η δράση της ινσουλίνης.
Η γλυκόζη της τροφής και ορισμένα αμινοξέα διεγείρουν την έκκριση ινσουλίνης μετά από ένα γεύμα, η οποία προωθεί την είσοδο της γλυκόζης στα μυϊκά κύτταρα για να καεί και το λίπος στα λιποκύτταρα για να αποθηκευτεί. Συγχρόνως, η ινσουλίνη καταστέλλει τη λιπόλυση, δηλαδή την έξοδο των λιπαρών οξέων από τις αποθήκες τους. Όταν περάσουν μερικές ώρες από το γεύμα, υπάρχει μια αντίθετη διαδικασία. Η γλυκόζη έχει μειωθεί στο αίμα, το ίδιο και η παραγωγή ινσουλίνης. Αυτό κάνει το πάγκρεας να παράγει μια άλλη ορμόνη, τη γλυκαγόνη, η οποία προκαλεί λιπόλυση. Τελικά, 8-10 ώρες μετά από το γεύμα, το σώμα καίει κατά 80% λίπος και 20% γλυκόζη.
Πως όμως η ινσουλίνη καθορίζει αν το σώμα θα κάψει υδατάνθρακες ή λίπος;
Ρυθμίζοντας τη δραστηριότητα δύο ενζύμων. Το λίπος δεν κυκλοφορεί στο αίμα από μόνο του αλλά μεταφέρεται επάνω σε πρωτεΐνες και το σύμπλεγμα των λιπών και των πρωτεϊνών ονομάζονται λιποπρωτεΐνες. Κυκλοφορώντας οι λιποπρωτεΐνες στο αίμα, περνούν από τα τριχοειδή αιμοφόρα αγγεία όπου υπάρχουν στην επιφάνειά τους (στα ενδοθηλιακά κύτταρα) ένζυμα που λέγεται λιποπρωτεϊνικές λιπάσες (LPL). Τα ένζυμα αυτά απελευθερώνουν το λίπος από τις λιποπρωτεΐνες, το οποίο στη συνέχεια εισέρχεται στα γειτονικά κύτταρα είτε για να καεί είτε για να αποθηκευτεί.
Η ινσουλίνη ρυθμίζει τη δραστηριότητα των LPL. Ενεργοποιεί τις λιποπρωτεϊνικές λιπάσες που βρίσκονται στον λιπώδη ιστό και απενεργοποιεί αυτές που βρίσκονται στον μυικό ιστό. Αυτό έχει ως συνέπεια να αποθηκεύεται το λίπος αντί να καίγεται.
Όταν έχουν περάσει κάποιες ώρες από το γεύμα και η ινσουλίνη έχει μειωθεί στο αίμα, η γλυκαγόνη διεγείρει τη δράση των ενζύμων που ονομάζονται ορμονοευαίσθητες λιπάσες ή HSL (Hormone-sensitive lipase) και βρίσκονται μέσα στα λιποκύτταρα. Τα ένζυμα αυτά διασπούν τα τριγλυκερίδια που βρίσκονται στα λιποκύτταρα και το λίπος πηγαίνει την κυκλοφορία αίματος για να καεί στους ιστούς.
Μελέτες και υδατάνθρακες.
Τι αποδείξεις υπάρχουν ότι η ινσουλίνη πράγματι παχαίνει; Δυστυχώς, δεν έχουν γίνει πολλές έρευνες γύρω από το θέμα όμως υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι η ινσουλίνη έχει αυτό το αποτέλεσμα.
Για παράδειγμα, κάποια άτομα που έχουν λάβει θεραπεία με ινσουλίνη διαπιστώθηκε ότι αύξησαν το βάρος τους. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2008 στο περιοδικό The New England Journal of Medicine και αφορούσε διαβητικούς έδειξε ότι όσοι έκαναν εντατική θεραπεία με ινσουλίνη κέρδισαν περίπου 3,5 κιλά μέσα σε περίπου τρία χρόνια.
Ένα άλλο στοιχείο είναι ότι ορισμένα αντιδιαβητικά φάρμακα που μειώνουν τη γλυκόζη, μειώνουν επίσης και το σωματικό βάρος. Σε μια μελέτη, 3,700 υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα λάμβαναν καθημερινά είτε το φάρμακο Victoza (λιραγλουτίδη), το οποίο ρίχνει τη γλυκόζη, είτε ένα εικονικό φάρμακο. Όλα τα άτομα ακολουθούσαν μια δίαιτα που του παρείχε 500 θερμίδες λιγότερες από το κανονικό. Το 66% όσων λάμβαναν λιραγλουτίδη έχασαν 5% του βάρους τους ενώ το 30% έχασε το 10%. Η απώλεια βάρους στην άλλη ομάδα ήταν αρκετά μικρότερη.
Τέλος, ένα πείραμα το 2012 σε ποντίκια έδειξε ότι πράγματι η χορήγηση ινσουλίνης προσθέτει κιλά. Ο James Johnson, επίκουρος καθηγητής φυσιολογίας χορήγησε σε δύο ομάδες ποντικών μια διατροφή με πολλά λιπαρά. Τη μια ομάδα αποτελούσαν φυσιολογικά ποντίκια και την άλλη ποντίκια που μπορούσαν να παράγουν μόνο μισή από την φυσιολογική ποσότητα ινσουλίνης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα κανονικά ζώα να γίνουν υπέρβαρα ενώ αυτά που δεν παρήγαγαν αρκετή ινσουλίνη να διατηρήσουν το βάρος τους διότι δεν αποθήκευαν τις επιπλέον θερμίδες.
Το πόρισμα είναι ότι οι υδατάνθρακες παχαίνουν επειδή αυξάνουν την έκκριση ινσουλίνης. Για να κάψετε σωματικό λίπος θα πρέπει πρώτα να κάψετε τους υδατάνθρακες που φάγατε. Αν λοιπόν τρώτε πολλούς υδατάνθρακες, και άρα έχετε υψηλά επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα, δεν αφήνετε το σώμα σας να κάψει λίπος.
Αν το αποθηκευμένο λίπος δεν μπορεί να κυκλοφορήσει εύκολα στο αίμα, λιγότερη ενέργεια είναι διαθέσιμη και πεινάτε περισσότερο προσθέτοντας κιλά. Πίσω όμως από τις παραπανίσιες θερμίδες βρίσκεται η έκκριση ινσουλίνης.
Η λιποπρωτεϊνική λιπάση.
Αν η υπερβολική έκκριση ινσουλίνης πράγματι παχαίνει επηρεάζοντας τα ένζυμα του σώματος, μπορούν να εξηγηθούν ορισμένα άλλα φαινόμενα, όπως το γεγονός ότι οι άνθρωποι παχαίνουν τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής τους και ότι άνδρες και γυναίκες τοποθετούν το λίπος σε διαφορετικά μέρη του σώματος.
Για παράδειγμα είναι γνωστό ότι τα οιστρογόνα μειώνουν το σωματικό λίπος.
Ο λόγος είναι ότι εμποδίζουν τη δραστηριότητα των ενζύμων LPL στο λιπώδη ιστό, δηλαδή εμποδίζουν την αποθήκευση του λίπους. Όσο πιο πολλά οιστρογόνα έχει μια γυναίκα, τόσο λιγότερο λίπος αποθηκεύει. Αντίθετα, μια γυναίκα που έχει αφαιρέσει τις ωοθήκες της ή έχει περάσει στην εμμηνόπαυση, συνήθως κερδίζει κιλά. Αυτό συμβαίνει και στα θηλυκά ζώα που τους αφαιρούνται οι ωοθήκες. Τα ζώα παχαίνουν γιατί τρώνε περισσότερο αλλά η πραγματική αιτία είναι η αποθήκευση του λίπους που αυξάνει την πείνα.
Η δράση των ενζύμων LPL μπορεί να εξηγήσει γιατί άνδρες και γυναίκες έχουν διαφορετική κατανομή λίπους στο σώμα τους. Στους άνδρες, η δραστηριότητα αυτών των ενζύμων είναι αυξημένη στη κοιλιά ενώ στις γυναίκες είναι αυξημένη στους μηρούς.
Ένας λόγος που οι άνδρες παχαίνουν με τα χρόνια είναι ότι μειώνεται η παραγωγή τεστοστερόνης η οποία αυξάνει τη δραστηριότητα των LPL στη μέση τους. Οι γυναίκες επίσης βάζουν λίπος στη μέση τους κατά την εγκυμοσύνη διότι αυξάνεται η δράση αυτών των ενζύμων στην περιοχή.
Tags
Διατροφή